Zaburzenia integracji sensorycznej diagnozuje się u coraz większej grupy dzieci. Kiedyś zaburzenia było lekceważone – uważano, że dzieci źle się zachowują, ich reakcje były brane za wynik złego wychowania i charakteru malucha. Dziś zaburzenia integracji sensorycznej traktowane są zupełnie inaczej. Dzieci z takimi problemami poddawane jest terapii, dzięki której mogą lepiej funkcjonować. Czym jest integracja sensoryczna, skąd biorą się zaburzenia i jak je zminimalizować?

Integracja sensoryczna – co to jest?

Integracja sensoryczna to proces neurologiczny, polegający na porządkowaniu przez mózg informacji odbieranych przez zmysły. Dzięki niej człowiek może podejmować świadome, celowe działania, odbierać bodźce zmysłowe (wzrokowe, słuchowe, dotykowe, węchowe, smakowe i pochodzące z ruchu), a organizm może reagować na nie w prawidłowy sposób. Integracja zachodzi poza świadomością, jej rozwój zaczyna się jeszcze przed narodzinami, towarzyszy człowiekowi do końca życia. Czasami występują problemy z integracją sensoryczną, które można zaobserwować już u małych dzieci. Zaburzenia nie mijają samoistnie. Mimo że nie zagrażają życiu, to znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie, naukę, kontakty społeczne, dlatego bardzo ważne jest jak najszybsze rozpoczęcie terapii SI.

Zaburzenia integracji sensorycznej – objawy

Zaburzenia integracji sensorycznej widoczne są już u małych dzieci. Mają duży wpływ na proces uczenia się oraz rozwój społeczno-emocjonalny. Ważne, aby wszystkie nieprawidłowości szybko zdiagnozować, ponieważ im wcześniej rozpoczęta terapia, tym szybsze i lepsze rezultaty. Jakie zachowania powinny wydać się niepokojące?

• Zaburzona wrażliwość na bodźce (nieadekwatne reakcje na ból, odczuwanie temperatury itp.)
• Płaczliwość, problemy z zaśnięciem,
• Problemy z wykonywaniem czynności samoobsługowych,
• Niechęć do poddawania się czynnościom pielęgnacyjnym i higienicznym,
• Trudności z przełykaniem pokarmów,
• Nadwrażliwość dotykowa (niechęć do metek w ubraniach, szwów, mało elastycznych tkanin),
• Wybiórczość pokarmowa,
• Problemy ze skupieniem uwagi,
• Obniżona koordynacja ruchowa,
• Opóźniony rozwój mowy,
• Obniżony lub zwiększony poziom aktywności ruchowej,
• Niezdarność, częste przewracanie się, zahaczanie o przeszkody,
• Słaba równowaga,
• Nadwrażliwość emocjonalna, impulsywność,
• Niechęć do zabaw ruchowych lub przeciwnie, dążenie do bycia w ciągłym ruchu,
• Lęk przed wysokością,
• Mylenie kierunków,
• Trudności z pisaniem i czytaniem,
• Trudności z planowaniem i organizacją zajęć,
• Problemy w kontaktach koleżeńskich, itp.

Objawy zaburzeń są bardzo różne, jest ich dużo, dlatego diagnozę musi przeprowadzić doświadczany i certyfikowany terapeuta. Badanie obejmuje 3-4 spotkania, które składają się z wywiadu z opiekunami, obserwacji dziecka oraz przeprowadzenia specjalistycznych testów.

Przyczyny zaburzeń integracji sensorycznej

Przyczyny powstania zaburzeń SI nie są do końca znane. Do ich powstania mogą przyczynić się problemy w ciąży, długotrwałe leżenie związane z ryzykiem poronienia, przyjmowanie niektórych leków, a także silny stres, palenie papierosów i picia alkoholu przez ciężarną kobietę. Uważa się, że zaburzenia integracji sensorycznej częściej dotyczą dzieci urodzonych przez cesarskie cięcie oraz w trakcie ciężkiego porodu z komplikacjami. Często dotyczą dzieci z autyzmem, zespołem downa, upośledzeniem umysłowym czy niedotlenieniem mózgu.

Na czym polega terapia zaburzeń SI?

Terapia zaburzeń integracji sensorycznej opiera się na wiedzy z wielu dziedzin, m.in. neurologii, fizjologii czy neuropsychologii. Jej celem jest poprawa organizacji mózgu oraz ułatwienie codziennego funkcjonowania. Polega na dostarczeniu dziecku, w czasie zabaw ruchowych, różnych bodźców sensorycznych. Ćwiczenia mają na celu nauczanie prawidłowych reakcji na różne czynniki i sytuacje. Czas trwania terapii jest różny, zależy od stopnia zaawansowania zaburzeń oraz wieku dziecka. Terapia może trwać od 6 miesięcy do kilku lat. Forma terapii jest bardzo lubiana przez dzieci. Opiera się na ćwiczeniach z wykorzystaniem specjalnych urządzeń, m.in. wałków, piłek, deskorolek, huśtawek, platform, hamaków, rożnego rodzaju mas plastycznych, gniotków i wielu innych elementów. W trakcie ćwiczeń wykorzystuje się również materiały o różnych fakturach, które są pomoce do symulacji dotykowej, materiały do stymulacji wzrokowej, węchowej, smakowej itp. Pod wpływem regularnej terapii dochodzi do poprawy integracji bodźców docierających do dziecka z otoczenia. Terapia musi odbywać się indywidualnie, jest dopasowywana do każdego dziecka, zmienia się w trakcie zdobywania kolejnych umiejętności.

Zaburzenia terapii sensorycznej występują coraz częściej, ale wcześnie zdiagnozowane, pozwalają na skuteczną terapię. Ważne jest, aby ćwiczenia rozpocząć jak najwcześniej, powinny odbywać się w gabinecie terapeuty, ale należy również pamiętać o codziennych ćwiczeniach w domu. Dzięki temu efekty pojawią się bardzo szybko, a funkcjonowanie dziecka ulegnie znacznej poprawie.